De feestdagen zitten er weer op. De gezelligste tijd van het jaar voor de een, het moment van knellende sociale verplichtingen voor de ander. Nu de kerstballen weer zijn opgeborgen, wordt het tijd om dat hele idee van ‘gezelligheid’ eens onder de loep te nemen. Waarom verwachten we er vaak zoveel van en valt het soms zo tegen? Wat valt er filosofisch te zeggen over het menselijke verlangen naar gezellige verbondenheid?

Klopt het eigenlijk dat gezelligheid een typisch Nederlands fenomeen is, zoals weleens wordt beweerd? En als het al waar is dat gezelligheid deel is van de Nederlandse identiteit, moeten we die dan proberen te behouden of aanpassen nu de maatschappij zo divers is? Pieter Dronkers, universitair docent zorgethiek aan de Universiteit voor Humanistiek, verkent het denken over gezelligheid en gaat erover in gesprek.


Pieter Dronkers
is universitair docent zorgethiek aan de Universiteit voor Humanistiek. Hij onderzoekt de verwachtingen rondom burgerschap in een samenleving met een groeiende zorgvraag. Daarnaast houdt hij zich bezig met goede zorg en humanitaire hulpverlening in een internationale context.


Saskia van Kampen
Saskia is een intuïtieve dichteres die woorden laat bloeien in de omgeving waar ze staat. Ze leeft en beweegt in dit moment met spoken word en improvisatiepoëzie. Ze brengt waar de ruimte om vraagt. Ze gebruikt onze rauwe werkelijkheid en serveert die op een bedje waar je niet op kunt gaan liggen. Haar teksten schrijft ze vaak op het ritme van de dag van het optreden. Kraakvers en zonder strijkinstructies.

vuurwerk

Het Filosofisch Diner met Pieter Dronkers

De heetste jaren van ons leven komen eraan. Met zo’n pijnlijk vooruitzicht is het geen wonder dat we allemaal weleens last hebben van klimaatontkenning. Want wat voor zin heeft het om je druk te maken? Welk verschil kan jij nou maken? Tijdens dit diner richt wetenschapsfilosoof en activist Chris Julien zich op dat waarvoor we nog wél op tijd zijn. Zo biedt hij een perspectief aan iedereen om met open vizier het klimaattijdperk te betreden en zich in te zetten voor een leefbare aarde.

In Alledaagse activisme neemt Chris Julien ons mee voorbij het ongemak van een probleem dat te groot voelt. Op basis van wetenschappelijke, filosofische en persoonlijke inzichten laat hij zien dat we veel meer kunnen dan we denken: juist in het alledaagse zitten tal van mogelijkheden voor systeemverandering. Zo kun je met goede moed vooruit in het klimaattijdperk – of dat nu is op de snelweg, in de vergaderkamer of de sportkantine (of alle drie!).

Chris Julien is klimaatfilosoof en activist. Met zijn werk als creatief strateeg en onderzoeker bouwt hij bruggen tussen sociale en ecologische opgaven met een tal van organisaties. Naast inzet voor en achter de schermen bij Extinction Rebellion geeft hij – met succes – vele presentaties om mensen te bewegen in actie te komen.

Spoken word wordt nog aangekondigd.

Het Filosofisch Diner met Chris Julien

Het momentum in een verkiezingsrace, de ongezochte vondst in de wetenschap of de ontmoeting van twee geliefden: onze wereld barst van het toeval. Fortuna is een bode van geluk, maar kan ook grillig en genadeloos zijn. Kan de mens het toeval beheersen? En zouden we dat moeten willen?

De toevalsfilosofie geeft inzichten in de manieren waarop we toeval kunnen bespelen en moeten doseren. Aanhakend bij grote denkers, van Aristoteles tot Machiavelli, onderzoekt Jeroen Hopster de toevalskunsten van mens en dier. Welke rol speelt toeval in de rechtspraak en in de democratie? Kan het goede leven wel zonder toeval? Mensen streven naar controle en voorspelbaarheid, maar het toeval keert altijd terug. Juist in een wereld van chaos en onzekerheid moeten we wegen vinden om het toeval te omarmen en slim te benutten.

Jeroen Hopster is universitair docent Ethiek aan de Universiteit Utrecht en columnist voor Filosofie Magazine. Hij promoveerde met een proefschrift over evolutionaire ethiek en doet onderzoek naar morele vraagstukken over techniek en klimaat. Over toeval en 'what if-geschiedenis' schreef hij eerder het boek De andere afslag (2018).

Jeroen van Wijk is dichter met een achtergrond in literatuurwetenschappen. Hij recenseert voor Meander en Literair Nederland en is lid van het Leidse kunstenaarscollectief ROEM. Zijn werk verscheen onder andere in de Seizoenszine, Tijdschrift Landauer, Word Up Pages en Het Gezeefde Gedicht. Hij treedt regelmatig op en stond eerder op plekken zoals Podium Sleutelwoord, De Mus Amsterdam, verschillende openingen van exposities en als nachtdichter op Radio Veronica. Poëzie is werkelijk overal te vinden. Van het ijsbolletje dat van je hoorntje valt tot aan de existentiële crisis van de neoliberale maatschappij: allemaal poëzie. Soms is het ontroerend, soms is het leuk, en soms is het prima om weg te dromen bij een tekst die je morgenochtend weer vergeten bent.

Het Filosofisch Diner met Jeroen Hopster

We kunnen mensen onrechtvaardig behandelen zonder het te willen, en zelfs zonder het op te merken. Onbewust en ongewild maken we onderscheid tussen personen op basis van hun gender, etniciteit, leeftijd, lichaamsgewicht of seksuele oriëntatie. Hoe kan het dat ons zelfbeeld zo afwijkt van ons gedrag?

Het antwoord lijkt helder: in het onbewuste liggen vooroordelen opgeslagen, die ongemerkt onze gedachten, gevoelens en beslissingen beïnvloeden. Maar is dat wel de juiste manier om over deze problematiek na te denken? Is het wel behulpzaam om de blik naar binnen te richten? Filosoof en psycholoog Lieke Asma pleit voor een radicaal ander perspectief. Om oog te krijgen voor onze blinde vlekken, moeten we de aandacht juist verplaatsen naar de wereld buiten ons. Alleen door te kijken naar patronen in gedrag, keuzes en reacties, en door te luisteren naar ervaringen van anderen kunnen we discriminatie herkennen en voorkomen.

Lieke Asma is filosoof en psycholoog. In 2018 promoveerde ze aan de Vrije Universiteit Amsterdam op een proefschrift over vrije wil en wetenschappelijk onderzoek. Aan de Munich School of Philosophy doet ze onderzoek naar impliciete vooroordelen, zelfontplooiing en handelen. Met haar debuut, Mijn intenties en ik. Filosofie van de vrije wil (2021), haalde ze de shortlist van de Socratesbeker en van de Hypatia-prijs.

MidWest 020

Het Filosofisch Diner: Blinde vlekken

Zijn wij ons lichaam? Tegenwoordig lijkt ons lichaam belangrijker dan ooit. We hebben met z’n allen nog nooit zo veel gesport en we letten nauwkeurig op onze voeding: ik beweeg, dus ik ben. Tegelijk lijkt ons lichaam steeds minder nodig te zijn: door robotisering en artificial intelligence worden we overbodig in het arbeidsproces.

In Wij zijn ons lichaam onderzoekt filosoof Aldo Houterman de betekenis van ons lichaam in het huidige tijdsgewricht. Hij weerlegt de stelling van Dick Swaab dat de mens niets meer is dan zijn brein en laat zien dat de relatie tussen de mens en zijn omgeving lichamelijk is in plaats van geestelijk. Ons lichaam vormt de basis van intelligent menselijk gedrag. Met bekende voorbeelden uit de sport maar ook uit de psychologie, filosofie, literatuur en schilderkunst laat Houterman zien dat ons lichaam in staat is om te luisteren naar een situatie zonder dat we er bewust over nadenken. Dus wat gebeurt er als we de vermogens van ons lichaam beter leren kennen en begrijpen?

Aldo Houterman
Aldo Houterman doceert Medische Ethiek en Filosofie aan het Amsterdam UMC en doet onderzoek naar Sportfilosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. In 2019 publiceerde hij Wij zijn ons lichaam: wat sport en beweging ons vertellen over menselijk gedrag (Ambo|Anthos) en nu is hij bezig aan een proefschrift over Michel Serres.

Lonneke van Heugten
is poëet-performer, stadsdichter van Alkmaar en cultuurwetenschapper. Als De Nachtvlinder laat Lonneke poëzie ontpoppen inwoordkunstprojecten en events. Ze ondertekent haar poëzie met Apollonia.

Aldo Houterman | Lonneke van Heugten

--

Event source:
https://vuurwerkfilosofie.nl/agenda/zijn-wij-ons-lichaam/

Zijn wij ons lichaam?

Hoe kun je de ervaring van muziek beschrijven? Taal is niet in staat uit te drukken wat er met je gebeurt als je luistert naar muziek. Woorden doen geen recht aan het bijzondere van je ervaring en aan je emotie. Toch is muziek te belangrijk om onbesproken te blijven. Gelukkig staan ons naast de gewone taal nog andere uitdrukkingsvormen ter beschikking, zoals poëzie, beeldtaal en kunst. Maar het gebruik daarvan veronderstelt een andere manier van denken over muziek en een andere opvatting van kennis. Is het zo toch mogelijk om taal te geven aan muziek?

--

Event source:
https://vuurwerkfilosofie.nl/agenda/#

Het Filosofisch Diner met Jos Kessels

Hoe kun je de ervaring van muziek beschrijven? Taal is niet in staat uit te drukken wat er met je gebeurt als je luistert naar muziek. Al zijn de klanken zelf nog zo duidelijk, je kunt je beleving ervan niet goed onder woorden brengen, net zomin als van dromen of van geuren en kleuren. Alles wat je erover zegt, klinkt flets. Het doet geen recht aan het bijzondere van je ervaring en aan je emotie. Toch is muziek te belangrijk om onbesproken te blijven. Zij is een grotere openbaring dan alle wijsheid en filosofie, vond Beethoven. Zonder muziek zou het leven een vergissing zijn, schreef Nietzsche.

Gelukkig staan ons naast de gewone taal nog andere uitdrukkingsvormen ter beschikking, zoals poëzie, beeldtaal en kunst. Die hebben een wijder bereik dan de gewone taal. Maar het gebruik daarvan veronderstelt een andere manier van denken over muziek en een andere opvatting van kennis. Die leiden tot een nieuwe harmonieleer waarmee het wel mogelijk is om uitdrukking te geven aan wat je beleeft in muziek. Jos Kessels onderzoekt deze rijke vorm van muzikaal weten, waarover ieder mens van nature beschikt.

Jos Kessels studeerde rechten en filosofie en werkte aanvankelijk als musicus, journalist en filosofiedocent. Hij schreef een proefschrift over kennistheorie en filosofieonderwijs en specialiseerde zich in de theorie en praktijk van het socratisch gesprek. Sinds 25 jaar leidt Kessels gesprekken en trainingen met managers en bestuurders in verschillende sectoren van de samenleving: gezondheidszorg, overheid, politie, onderwijs, banken. Hij werkt vanuit bureau Eidoskoop, dat zich toelegt op onderzoek en ontwikkeling van ideeën. Kessels publiceerde bij Boom onder meer Geluk en wijsheid voor beginners (2012), Vrije ruimte (2013), Spelen met ideeën (2012), Scholing van de geest (2014) en Het welgetemperde gemoed (2019).

Wordbites is een poëtische mix van gesproken woord met live muziek, zang of moderne dans. Pakkende performance-poëzie die kraakt, bijt of streelt. Breekbaar en sterk tegelijk. Wordbites gaf tal van festivals en podia meer bite. Van Oerol, Theaterfestival Boulevard, Kunstenfestival Watou, Poetry International, Cafe Theater Festival, Mysteryland en De Zwarte Cross tot de verjaardag van Anne.

--

Event source:
https://vuurwerkfilosofie.nl/agenda/taal-geven-aan-muziek/

April is de Maand van de Filosofie en dit jaar is het thema Chaos. Klaas Rozemond heeft met zijn boek De beste filosofische ideeën om je moraal te verbeteren geprobeerd om orde aan te brengen in de moraal. Aan de hand van de beste ideeën uit de filosofie geeft hij aan hoe je je moraal kunt formuleren, op die van anderen kunt afstemmen en kunt verbeteren. Dat is ook de vraag van dit Filosofische Diner: hoe breng je orde aan in je moraal?

De menselijke soort bestaat al honderdduizenden jaren, maar het inzicht dat we kunnen klussen aan onze moraal is relatief nieuw. We zijn er nog niet zo handig in. Bovendien hebben we alleen gammel gereedschap: ons feilbare verstand. Toch kunnen we onze opvattingen over goed en kwaad aanscherpen. Klaas Rozemond zet de beste verbeterideeën uit de filosofie op een rij. Via Socrates, Plato, Hobbes, Kant, Hegel, Rawls en anderen ontdekken we dat morele verbetering nodig en mogelijk is. Wie de morele lat hoger legt, wordt bovendien gelukkiger.

Klaas Rozemond is filosoof en jurist en werkt als universitair hoofddocent strafrecht bij de Universiteit van Amsterdam en als leraar filosofie bij het Winford College in Amsterdam. Hij publiceerde eerder Het menselijke kwaad over de vraag wat het kwaad inhoudt. In Het zelfgekozen levenseinde pleitte hij voor het recht om over je eigen levenseinde te beschikken. Samen met Jet Nijkamp en Co Woudsma publiceerde hij Het aardse leven met zijn epicurische levensfilosofie en het meermalen herdrukte Filosofie voor de zwijnen over het geluk van dier en mens. Dat laatste boek haalde in 2005 de Shortlist van de Socratesbeker. In maart 2024 verschijnt bij uitgeverij Noordboek een nieuwe druk van Filosofie voor de zwijnen.

Co Woudsma publiceerde bij De Bezige Bij de dichtbundels Viewmaster (1997), Geluksinstructies (2005) en Hoogste zomer (2015). Zijn vierde bundel, Zolang de stad maar vrolijk is (2022), verscheen bij Magonia. Poëzie van zijn hand verschijnt regelmatig in literaire tijdschriften. Hij is een van de oprichters van het Dèr Mouwgenootschap, dat tot doel heeft het werk van de grote Nederlandse dichter en filosoof Johan Andreas dèr Mouw (1863-1919) in binnen- en buitenland veel bekender te maken dan het nu is. Woudsma is ook docent poëzie en beoordelaar van manuscripten. Zie voor meer informatie én voor poëzieclips cowoudsma.nl

Klaas Rozemond | Co Woudsma

--

Event source:
https://vuurwerkfilosofie.nl/agenda/moraal-verbeteren/

Het Filosofisch Diner met Klaas Rozemond

We leven op de aarde maar vooral van de aarde. Het gedeelte van onze planeet dat wij mensen bewonen, vernietigen we. Kunnen we in vrede met de aarde en haar bewoners leven? Maar zeggen filosofen en dichters niet dat de aarde een jungle is van eten en gegeten worden? Michiel Korthals zal ingaan op de rol van biodiversiteit in bovengronds en ondergrond leven en daarbij een totaal andere opvatting van de aarde laten zien. Deze andere opvatting leert ons veel over de positieve betekenis van samenwerking en zorg.

Michiel Korthals is emeritus hoogleraar Toegepaste Filosofie (Wageningen Universiteit en Vrije Universiteit) en auteur van Voor het eten (2002). In 2018 publiceerde hij het boek Goed Eten. Filosofie van Voeding en Landbouw en in 2021 Eetbare natuur waarin hij analyseert en beredeneert wat goed en slecht gaat met de huidige voedselproductie en consumptie. In april 2023 verscheen Goed Leven als aardbewoners bij uitgeverij Boom.

Dorro Dunya Veen is spoken word artiest, theatermaker en filosoof. Haar werk omarmt het menszijn door de hardheid ervan te verkennen. Hierbij is eenzaamheid bijvoorbeeld een terugkerend thema. Tijdens haar master Applied Ethics deed ze onderzoek naar de relatie tussen morele ontwikkeling en theater. Als ze hierbij stress ervaarde, dacht ze aan koetjes in de wei. In 2019 was ze onderdeel van Poetry Circle 020 en ze heeft opgetreden op plekken als Likeminds Podium, Wilde Woorden en Felix Meritis. Je kan haar ook kennen van haar theatersolo Tussen Zussen of van filosofische, humoristische en poëtische wrap-ups.

Michiel Korthals | Dorro Dunya Veen

--

Event source:
https://vuurwerkfilosofie.nl/agenda/goed-leven-als-aardbewoners/

Het Filosofisch Diner met Michiel Korthals

Lectures and debates

In het hedendaagse publieke debat geldt de Islam zo ongeveer als het absolute tegendeel van de verlichte filosofische rede. Daardoor zal het voor menigeen als een verrassing komen dat de klassieke islamitische beschaving wel degelijk een traditie van rationalistische en secularistische filosofie heeft gekend. Michiel Leezenberg neemt ons mee in al-Farabi's De deugdzame stad, één van de belangrijkste werken uit deze traditie. Het zal blijken dat al-Farabi's opvattingen over de verhouding tussen filosofie en profetie indirect ook invloed hebben gehad op Spinoza.

Michiel Leezenberg is verbonden aan de afdeling Wijsbegeerte van de Universiteit van Amsterdam. Hij publiceerde onder meer Islamitische filosofie: Een geschiedenis (bekroond met de Socrates-wisselbeker voor het beste Nederlandstalige filosofieboek van 2001); De minaret van Bagdad: Seks en politiek in de islam (2017) en een vertaling van al-Farabi's De deugdzame stad (2022).

Het Filosofisch Diner biedt verdieping op actuele kwesties. Tijdens het eten ga je in gesprek met je tafelgenoten. Zo leer je nieuwe mensen kennen, terwijl je blik op een specifieke vraag wordt verbreed of verdiept. Die wordt ingeleid door een deskundige spreker, die daarmee vragen opwerpt om tijdens het eten te bespreken. Bovendien eindigt het diner altijd met poëzie, spoken word of muziek, om uitdrukking te geven aan wat je minder goed in alledaagse woorden kunt vangen.

Iedere eerste woensdag van de maand bij Café MidWest.

--

Event source:
https://vuurwerk.weticket.com/het-filosofisch-diner-jan-24/about

Het Filosofisch Diner: Al-Farabi's De deugdzame stad

Regulier

Student

We Are Public

Adam

Maggie

Christie

Eric

Anna

Standard

guestList

Ik ben Casper Vuurmans, een programmamaker uit Amsterdam met een achtergrond in filosofie en geschiedenis. Tel daar veel ervaring in de restaurantwereld en een grote liefde voor wijn bij op, en je begrijpt hoe Het Filosofisch Diner is geboren.

vuurwerk

100+

11

Het Filosofisch Diner met Pieter Dronkers

Het Filosofisch Diner met Chris Julien

Het Filosofisch Diner met Jeroen Hopster

Het Filosofisch Diner: Blinde vlekken

Zijn wij ons lichaam?

Het Filosofisch Diner met Jos Kessels

Het Filosofisch Diner met Jos Kessels

Het Filosofisch Diner met Klaas Rozemond

Het Filosofisch Diner met Michiel Korthals

Het Filosofisch Diner: Al-Farabi's De deugdzame stad

May